Cải thiện chứng chóng mặt ở người cao tuổi

Cơn chóng mặt xảy ra đột ngột nhưng chấm dứt cũng rất nhanh, chỉ trong mấy giây đồng hồ rồi xuất hiện trở lại. Nếu chóng mặt ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh thì cần đi khám và điều trị sớm.

Chóng mặt là dấu hiệu của bệnh lý nào?

Có thể có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng chóng mặt, các nguyên nhân nguy hiểm chủ yếu là do chấn thương hoặc bệnh lý. Một số trường hợp bệnh nhân sau khi bị chấn thương do va chạm, té ngã, tai nạn giao thông... bị chấn động tai trong gây tình trạng chóng mặt.

Người bị nhiễm độc do uống rượu bia hoặc hít phải khí thải của máy nổ, xe máy, xe hơi, ngửi phải hơi than,... Bệnh viêm tai giữa, viêm xương chũm, viêm màng não, nhiễm virut, rối loạn tuần hoàn ở trong tai, huyết áp dao động, một số thuốc có ảnh hưởng đến tiền đình tai trong cũng có thể gây ra chóng mặt.

Tổn thương trong não cũng là nguyên nhân nguy hiểm gây ra chóng mặt.

Tuy nhiên trên thực tế lâm sàng, chỉ có 30% các trường hợp biết rõ nguyên nhân, còn lại là chóng mặt không rõ nguyên nhân.

Nếu triệu chứng chóng mặt ở người cao tuổi xuất hiện từ từ, ở bất kỳ tư thế nào, không dữ dội nhưng kéo dài trong nhiều ngày, có thể kèm theo rung giật nhãn cầu, thường là biểu hiện một tổn thương trong não.

Người cao tuổi cảm thấy mọi vật quanh mình quay tít, hoặc bản thân bị quay như đứng giữa một cơn lốc, cảm thấy bồng bềnh như đi thuyền trên sông hoặc bước hẫng, đi lại không vững hoặc đi như bị kéo lệch về một phía hoặc cảm thấy nhà cửa đu đưa, giường chao đảo, mặt đất dập dềnh; kèm theo buồn nôn hoặc nôn, vã mồ hôi, tim đập nhanh, hồi hộp, sợ hãi thì nên đến thăm khám các chuyên khoa để xác định nguyên nhân và được điều trị thích hợp.

Nguyên nhân chóng mặt do sinh lý

Ở người cao tuổi, ngoài nguyên nhân gây chóng mặt do bệnh lý thì nguyên nhân gây chóng mặt có thể xuất hiện do thay đổi tư thế khi vận động, sinh hoạt.

Chóng mặt do tư thế ở người cao tuổi xảy ra đột ngột, trước đó không có bệnh gì rõ rệt, thường vào buổi sáng sớm hoặc buổi tối lúc đi ngủ. Khi người cao tuổi đang nằm, đầu nghiêng trên gối quay sang phải hoặc trái, hay quay cả người hoặc đang ngồi mà nghiêng đột ngột sang một bên thì cơn chóng mặt xuất hiện đột ngột.

Thông thường, cơn chóng mặt ở người cao tuổi xuất hiện theo một tư thế nhất định hoặc theo một bên nhất định, chẳng hạn bên phải hay bên trái. Người cao tuổi có thể tự mình xác định được tư thế gây cơn chóng mặt để tránh tư thế đó, hoặc chuyển sang tư thế đó một cách từ từ, nhẹ nhàng.

Cơn chóng mặt thường xuất hiện bất ngờ, tần suất thưa dần trong thời gian từ vài tuần đến vài tháng, các cơn nhẹ dần, ngắn dần, rồi hết hẳn. Trong các năm sau, cơn chóng mặt có thể tái phát, nhưng nhẹ hơn.

Ở một số trường hợp người cao tuổi, tình trạng chóng mặt có thể xuất hiện nhiều năm, trở thành mạn tính.

Chóng mặt ở người cao tuổi có thể làm ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày (Ảnh minh họa)

Chóng mặt trong hội chứng Menière ở người cao tuổi: Ngoài chóng mặt, người cao tuổi có thể gặp thêm triệu chứng ù tai do tổn thương tai trong. Hội chứng này làm cho người cao tuổi rất khó chịu, nhưng nó có xu hướng tự khỏi. Người cao tuổi có thể hết chóng mặt, song vẫn còn ù tai kéo dài và nghe kém.

Điều trị và tập luyện để làm giảm tình trạng chóng mặt

Nếu chóng mặt kèm theo các triệu chứng nguy hiểm khác thì người cao tuổi nên đi khám và điều trị căn cứ theo nguyên nhân gây ra chóng mặt.

Nếu chóng mặt do tư thế thì người cao tuổi có cải thiện tình trạng này qua một số gợi ý sau:

• Trong cơn chóng mặt, người cao tuổi cần nằm yên ở nơi yên tĩnh, ít ánh sáng, nằm nghiêng về phía không làm tình trạng chóng mặt nặng lên. Trong các cơn chóng mặt nặng thì nên đi thăm khám bác sĩ để được chỉ định thuốc phù hợp. Bệnh nhân nên ăn thức ăn dễ tiêu.
• Biện pháp sinh hoạt, vận động phù hợp để giảm triệu chứng. Người cao tuổi có thể hoạt động nhẹ nhàng, nhưng cần tránh đi lại trên cao, tránh đến gần các vật chuyển động nhanh như xe cộ, quạt điện...; Người cao tuổi có thể uống tiếp 7 ngày thuốc chống chóng mặt theo chỉ định của bác sĩ.
• Tập luyện, đây là phương pháp điều trị cơ bản, kéo dài trong nhiều tháng để giúp cải thiện tình trạng chóng mặt ở người cao tuổi. Các bài tập nhằm rèn luyện cho tiền đình chịu đựng các thay đổi tư thế để dần phục hồi hoàn toàn.
• Một số bài tập luyện cơ bản dành cho triệu chứng chóng mặt sinh lý ở người cao tuổi:

Người cao tuổi ngồi trên giường, thả chân dưới sàn nhà, nhắm mắt thư giãn rồi dần dần nghiêng đầu về một bên cho đến khi đầu nằm ngang trên giường, giữ tư thế này ít nhất 30 giây. Người bệnh trở lại tư thế ban đầu, ngồi yên trong 30 giây, tiếp tục làm động tác nghiêng đầu về bên đối diện.

Lưu ý người cao tuổi lần đầu tập chỉ làm 3 - 4 lần nghiêng đầu về mỗi bên.

Những lần tập luyện sau, người cao tuổi tập nghiêng đầu về mỗi bên 5 - 7 lần. Mỗi ngày tập 2 buổi vào buổi sáng khi thức dậy và buổi tối trước khi ngủ. Bệnh nhân cần tập kiên trì trong 1 - 2 tháng.

Các động tác tập luyện trên đã mang lại kết quả điều trị tốt trên nhiều người cao tuổi bị chóng mặt sinh lý.

Một số tư thế có thể làm giảm tình trạng chóng mặt sinh lý (Ảnh minh họa)

• Người cao tuổi cũng cần tránh các yếu tố gây kích động tâm thần, tâm lý, thần kinh. Không dùng các chất kích thích như rượu, thuốc lá, cà phê đặc, nước chè đặc.

Phòng chóng mặt ở người cao tuổi như thế nào?