Thiểu năng tuần hoàn não là tình trạng giảm cung cấp máu đến não, gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, suy giảm trí nhớ, tê bì chân tay và rối loạn giấc ngủ. Tình trạng này thường gặp ở người trung niên, cao tuổi, bệnh nhân tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, thoái hóa cột sống cổ và các bệnh lý mạch máu khác.
Trong Đông y, thiểu năng tuần hoàn não thường liên quan đến huyết hư, huyết ứ, khí trệ và can phong nội động. Việc điều trị tập trung vào bổ huyết, hoạt huyết, thông mạch, bình can tiềm dương, từ đó cải thiện lưu lượng máu lên não, ổn định thần kinh trung ương và giảm triệu chứng đau đầu, chóng mặt.
Hoạt huyết thông mạch P/H là chế phẩm thuốc điều trị Đông y được phát triển trên nền tảng Tứ Vật Thang (四物汤) kết hợp với Ngưu tất và Ích mẫu, giúp bổ huyết, hoạt huyết, thông mạch, hỗ trợ điều trị đau đầu do thiểu năng tuần hoàn não.

I. Thành phần và cơ chế tác dụng

Thành phần của thuốc hoạt huyết thông mạch P/H

Bài thuốc gồm Tứ Vật Thang (四物汤) – phương thuốc kinh điển trong Đông y chuyên dưỡng huyết, hoạt huyết, gồm:
● Đương quy (当归): Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh, nhuận táo.
● Xuyên khung (川芎): Hành khí, hoạt huyết, chỉ thống, tăng cường lưu thông tuần hoàn não.
● Bạch thược (白芍): Dưỡng huyết, liễm âm, điều hòa can khí.
● Thục địa hoàng (熟地黄): Bổ huyết, ích tinh, dưỡng âm, tăng cường chức năng sinh tủy.
Gia thêm hai vị thuốc tăng cường hoạt huyết và thông mạch:
● Ngưu tất (牛膝): Hoạt huyết, lợi niệu, dẫn huyết đi xuống, giúp cải thiện tuần hoàn ngoại vi, giảm ứ huyết tại hệ thần kinh trung ương, hỗ trợ điều hòa áp lực nội sọ, từ đó giảm đau đầu do ứ huyết tại não bộ.
● Ích mẫu (益母草): Hoạt huyết, thông mạch, giúp cải thiện vi tuần hoàn, tăng lưu lượng máu lên não, giảm nguy cơ hình thành huyết khối nhỏ trong hệ thống mao mạch não.

Cơ chế tác dụng của thuốc hoạt huyết thông mạch P/H

Bổ huyết, hoạt huyết, cải thiện tuần hoàn não
● Tứ Vật Thang giúp dưỡng huyết, sinh huyết, cải thiện tình trạng huyết hư, hỗ trợ cung cấp oxy và dưỡng chất cho não.
● Ngưu tất, Ích mẫu giúp hoạt huyết, hóa ứ, thúc đẩy tuần hoàn não, hạn chế nguy cơ huyết khối và tăng cường chức năng nội mô mạch máu não.
Điều hòa hệ thần kinh thực vật, cải thiện giấc ngủ
● Bạch thược, Thục địa hoàng giúp dưỡng huyết, an thần, giảm kích thích thần kinh trung ương, hỗ trợ cải thiện giấc ngủ.
● Xuyên khung giúp giảm co thắt vi mạch não, cải thiện cung cấp máu và oxy cho não bộ.
Giảm đau đầu, chóng mặt do huyết ứ
● Ngưu tất có tác dụng hướng huyết đi xuống, điều hòa áp lực nội sọ, giảm triệu chứng đau đầu do huyết ứ trệ.
● Ích mẫu giúp hoạt huyết mạnh, tăng cường lưu thông máu qua hệ vi mạch, hỗ trợ phòng ngừa thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ do huyết khối vi mạch.

II. Ứng dụng lâm sàng

Chỉ định

Thuốc hoạt huyết thông mạch P/H được chỉ định trong các trường hợp:
● Đau đầu do thiểu năng tuần hoàn não
● Chóng mặt, hoa mắt, tê bì chân tay do lưu thông máu kém
● Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ do thiếu máu não
● Suy giảm trí nhớ, kém tập trung, hay quên
● Bệnh lý xơ vữa động mạch, rối loạn tuần hoàn ngoại vi
● Phòng ngừa nguy cơ đột quỵ nhẹ (thiếu máu não thoáng qua, TIA)

Trường hợp lâm sàng

Bệnh nhân nữ, 58 tuổi, tiền sử tăng huyết áp nhẹ, đau đầu mạn tính kéo dài hơn 5 năm.
● Triệu chứng:
+ Đau đầu âm ỉ, nặng đầu, kèm chóng mặt khi thay đổi tư thế.
+ Giấc ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc.
+ Thường xuyên quên trước quên sau, kém tập trung.
+ Lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch tế sáp.
● Chẩn đoán Đông y: Huyết hư, huyết ứ, khí trệ, thiểu năng tuần hoàn não.
● Phương pháp điều trị:
+ Sử dụng Hoạt Huyết Thông Mạch P/H, kết hợp châm cứu vùng đầu – cổ – vai gáy để tăng cường tuần hoàn não.
+ Điều chỉnh lối sống: Tập luyện khí công nhẹ nhàng, chế độ ăn giảm muối, tránh căng thẳng.
● Diễn biến điều trị:
+ Sau 2 tuần: Giảm đáng kể cảm giác nặng đầu, ngủ ngon hơn.
+ Sau 1 tháng: Tình trạng chóng mặt giảm rõ rệt, khả năng tập trung được cải thiện.
+ Sau 3 tháng: Các triệu chứng ổn định, huyết áp duy trì ở mức an toàn, không còn đau đầu tái phát.

III. Nghiên cứu hiện đại

Các nghiên cứu dược lý hiện đại đã chứng minh thuốc Hoạt huyết thông mạch P/H có các tác dụng:
● Cải thiện tuần hoàn não, tăng lưu lượng máu não.
● Ổn định hệ thần kinh thực vật, điều hòa huyết áp.
● Giảm đau đầu, hoa mắt, chóng mặt do thiếu máu não.
● Hỗ trợ phòng ngừa tai biến mạch máu não do huyết khối nhỏ.
● Cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp an thần.
Thuốc hoạt huyết thông mạch P/H là thuốc Đông y có hiệu quả trong điều trị đau đầu do thiểu năng tuần hoàn não, được phát triển trên nền tảng Tứ Vật Thang gia thêm Ngưu tất, Ích mẫu, giúp bổ huyết, hoạt huyết, thông mạch, từ đó tăng cường tuần hoàn não, giảm nguy cơ huyết ứ trệ, hỗ trợ phòng ngừa đột quỵ nhẹ.
Bệnh nhân nên sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ y học cổ truyền để đảm bảo hiệu quả tối ưu và tránh tương tác thuốc trong từng trường hợp cụ thể.