Giải khát và làm thuốc với sắn dây

 Sắn dây là loài cây dây leo thuộc họ đậu, được trồng phổ biến ở nhiều nơi ở nước ta để làm thực phẩm và làm thuốc. Hầu hết các bộ phận của cây sắn dây đều được sử dụng làm thuốc chữa bệnh. Dưới đây là một số gợi ý về cách dùng sắn dây để chăm sóc sức khỏe. 

Sắn dây thường được thu hoạch vào mùa đông, xuân và rễ hay củ của sẵn dây thường được người dân sử dụng. Củ sắn dây khi đào lên thì đem rửa sạch đất cát, bỏ lớp vỏ ngoài, cắt khúc hoặc thái lát, sau đó phơi hoặc sấy khô. Trong y học cổ truyền gọi là cát căn. 

Rễ sắn dây khi đào về rửa sạch, loại bỏ rễ con cần chế biến ngay, không nên để quá 3 ngày, để lâu nữa sẽ bị thối hỏng.

Hoa sắn dây cũng có thể dùng làm thuốc, hoa sắn dây gọi là cát hoa có vị ngọt, tính bình; dùng giải ngộ độc rượu, chữa phiền khát, tràng phong hạ huyết (đại tiện ra máu).

Góc độ của khoa học hiện đại, sắn dây có chứa flavonoids (daizein, puerarin, formononetin,…); triterpenoids (sophoradiol, soyasapogenol…) và các hợp chất carbohydrate (tinh bột 10 - 14%, mannitol, pinitol) miroessterol, succinic acid, allantoin.

Theo y học cổ truyền, sắn dây vị ngọt, cay, tính bình; vào các kinh tỳ và vị, giúp giải biểu thanh nhiệt, giải cơ thấu chẩn chỉ khát, sinh tân chỉ tả. Sắn day có thể trị cảm sốt đau đầu, đau cứng vùng đầu cổ vai, sốt nóng khát nước, lỵ, tiêu chảy, ban sởi mọc chậm không đều. 

Dưới đây là một số thực đơn chữa bệnh có sắn dây:

- Song cát thang gồm khổ qua tươi 150 - 200g, cát căn (củ sắn dây) tươi 150 – 200g đem rửa sạch thái lát, sắc hoặc hãm uống. Cách dùng: uống 1 lần/ngày, đợt 2 - 3 ngày. Bài thuốc này dùng tốt cho người bị cảm mạo phong nhiệt; biểu hiện đau đầu sốt nóng vã mồ hôi, tắc ngạt mũi, đau sưng họng, viêm khí phế quản, ho có đờm vàng, các trường hợp sốt xuất huyết (mới sốt nóng hay đã có xuất huyết dưới da và niêm mạc).

- Cháo sắn dây gạo tẻ tốt cho người tăng huyết áp, bệnh mạch vành, đái tháo đường týp II, tiêu chảy mạn tính do tỳ hư, giúp giải nhiệt giải khát mùa hè. Chuẩn bị bột sắn dây 30g, gạo tẻ 50g. Gạo ngâm nước 1 đêm, đem nấu cháo cùng với bột sắn, thêm chút muối hoặc đường để ăn.

- Nước ép sắn dây và ngó sen: sắn dây tươi, ngó sen liều lượng như nhau đem ép nước uống. Dùng tốt cho người bị xuất huyết dưới da, rong kinh rong huyết, chảy máu chân răng, tiểu ra máu, đại tiện ra máu.

- Nước rau má sắn dây làm nước giải khát, trị sốt nóng, nhức đầu, mẩn ngứa, mụn nhọt rôm sảy, kiết lỵ ra máu. Chuẩn bị rau má tươi 20 -30g, bột sắn 10g. Cách làm: Rau má rửa sạch, giã nát, thêm 150 - 200ml nước sôi, để nguội gạn lấy nước; hòa bột sắn, thêm đường vừa uống